معرفی انواع کنتاکتور و کاربردهای آن

در این مطلب قصد داریم به معرفی انواع کنتاکتور و کاربردهای آن بپردازیم. با ما در نمایندگی زیمنس پارس اتوماسیون توانا، ارائه کننده انواع کنتاکتور زیمنس همراه شوید.

انواع کنتاکتور

کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور یک وسیله الکتریکی است که می توانید از آن برای تغییر مدار الکتریکی استفاده کنید. کنتاکتور سیگنالی را که دریافت می کند و باز می فرستد را رله کرده و آن را به نوع خاصی از رله تبدیل می کند. شما می توانید از رله در برنامه هایی که نیاز به جریان کم دارند استفاده کنید. کنتاکتورها عملکردی ایده آل دارند و دارای ویژگی های منحصر به فردی می باشند.

معرفی انواع کنتاکتور و کاربردهای آن

کنتاکتورها بر اساس سه عامل طبقه بندی می شوند:

• بار مورد استفاده، ظرفیت جریان و رتبه قدرت

انواع کنتاکتور از نظر فاز

کنتاکتور های سه فاز

عموم کنتاکتور هایی که در صنعت مورداستفاده قرار می گیرند؛ کنتاکتور های سه فاز می باشند. کنتاکتور های سه فاز به دسته ای از کنتاکتور ها اطلاق می شوند که ترمینال قدرت ورودی و خروجی آنها سه تایی یا سه فاز می باشند.

کنتاکتور سه فاز را می توان برای برق تکفاز هم استفاده نمود به این صورت که سیم فاز را به یکی از پایه های ترمینال های قدرت متصل نموده و از آن به پایه های دیگر به اصطلاح پُل برقرار می کنیم.

کنتاکتور های تک فاز

کنتاکتورهای تک فاز هم دسته دیگری از انواع کنتاکتور موجود در بازار می باشند که به کنتاکتور های بی صدا معروف اند، این کنتاکتور ها از نظر ظاهری مشابه با کلیدهای مینیاتوری می باشند و فضای کمتری را اشغال می کنند. البته باید در نظر داشت که محدوده جریانی این مدل از کنتاکتور ها تا 63 آمپر است.

به طور کلی می توان انواع کنتاکتور موجود در بازار را به صورت زیر تقسیم بندی کرد:

کنتاکتور های سه فاز با بوبین AC یکی از پر مصرف ترین انواع کنتاکتور

این مدل، پر مصرف ترین نوع کنتاکتور بوده که در رنج جریانی 9 الی 800 آمپر تولید می شود. از این مدل برای سوئیچینگ، محافظت و کنترل دستگاه های مصرف کننده انرژی برق به کار می رود و بوبین آنها هم عموماً در رنج 110، 220 و 380 ولت است.

مینی کنتاکتور

مینی کنتاکتور ها تجهیزی می باشند مشابه با کنتاکتور های سه فاز در ابعاد کوچک تر و در جریان محدودتر. این کنتاکتور ها اصطلاحاً کنتاکتور کامپکت هم خوانده می شوند و وظیفه اصلی شان تنها حفاظت از تجهیز پایین دستی می باشد. رنج تولید آنها هم معمولاً تا 25 یا 32 آمپر است.

کنتاکتور های سه فاز با بوبین DC

این مدل ها در بازار به کنتاکتور DC معروف اند. تفاوت آنها با مدل کنتاکتور سه فاز AC در تغذیه بوبین است و کاربرد آنها عموماً در صنایع الکترونیک و اتوماسیون صنعتی می باشد. ابعاد آنها در یک رنج جریانی یکسان، کمی بزرگ تر از نمونه بوبین AC است و رنج ولتاژی این کنتاکتور ها 24، 48 و 110 ولت می باشد.

رله های حالت جامد یا SSR یا کنتاکتور SSR

SSR ها نوعی رله صنعتی می باشند که در بازار به کنتاکتور SSR معروف شده اند. در واقع SSR رله ای است که با استفاده از ادوات نیمه هادی صنعتی ساخته شده می باشد. رله های SSR را  می توان از نظر تحریک، کلید زنی و ساختار تفکیک کرد.

به طور کلی در هر مداری که نیاز به کلید زنی با سرعت بالا مورد نیاز باشد؛ می توان از رله SSR استفاده کرد. به همین ترتیب از این رله در دستگاه های تغییر دور موتور، سافت ها، سروو، هیتر و… می توان استفاده برد. رله های SSR را می توان برای بارهای AC یا DC هم بکار برد.

کنتاکتور خازنی

با قرار دادن یک واحد سوئیچینگ خازنی بر روی کنتاکتور سه فاز، کنتاکتور خازنی به وجود می آید. سیم های ورودی و خروجی واحد خازنی به ترمینال های ورودی خروجی قدرت کنتاکتور متصل می شود. کاربرد کنتاکتور خازنی تنها در تابلوهای بانک خازنی به منظور جبران توان راکتیو است و علت استفاده از آنها در بانک خازنی به دلیل اتصال جریان بسیار بالایی است که در حین قطع و وصل خازن در مدار صورت می گیرد. انواع کنتاکتور

در یک بانک خازنی به منظور اصلاح ضریب بار، جریان هجومی بسیار زیادی داریم که واحد خازنی آن را به کنترل خود در می آورد، انتخاب کنتاکتور و واحد خازنی مناسب آن بر مبنای خازن های استفاده شده در تابلوی بانک خازنی است و دارای محاسبات خاص به خود می باشد.

کنتاکتور تیغه چاقویی

این وسیله به عنوان یکی از قدیمی ترین کنتاکتورها شناخته می شود که معمولا در موتور برق ها مورد استفاده قرار می گرفت. این وسیله از یک تیغه و یک اهرم تشکیل شده که با استفاده از اهرم، مدارهای فلزی آن بالا و پایین می شود.

این سوئیچ به عنوان یک کنتاکتور دستی شناخته می شود که در حین استفاده مشکلات زیادی دارد، مثلا زمانی که به صورت دستی قطع و وصل می شود، ممکن است کنتاکت ها به طور کامل از بین بروند.

کنترل کننده دستی (Manual Controller)

از آنجایی که استفاده از سوئیچ تیغه چاقو به طور بالقوه خطرناک شد، مهندسان یک دستگاه کنتاکتور دیگر را ارائه کردند که تعدادی ویژگی را ارائه می کرد که در سوئیچ تیغه چاقو وجود نداشت. از این دستگاه به عنوان کنترل کننده دستی یاد می شد. این ویژگی ها عبارت بودند از:

• ایمن برای کار کردن
• واحد به درستی محفظه شده است
• اندازه فیزیکی کوچکتر انواع کنتاکتور
• کنتاکت های تک بریک با کنتاکت های دوتایی جایگزین شدند

همانطور که از نام آن ها پیداست، کنتاکت های دو بریک می توانند همزمان مدار را در دو مکان باز کنند. بنابراین، حتی در فضای کوچکتر، به شما امکان می دهد با جریان بیشتری کار کنید. کنتاکت های دو بریک اتصال را به گونه ای تقسیم می کنند که دو مجموعه از کنتاکت ها را تشکیل می دهد.

سوئیچ یا دکمه کنترل دستی از راه دور کار نمی کند و به طور فیزیکی به کنترلر متصل می باشد. زمانی که کنترل کننده دستی توسط اپراتور فعال می شود، مدار قدرت درگیر می شود. پس از فعال شدن، الکتریسیته را به بار می برد. به زودی کنتاکتورهای دستی به طور کامل جایگزین کلیدهای تیغه چاقو شدند و حتی امروزه هم از انواع مختلفی از این نوع کنتاکتورها به کار می رود.

کنتاکتور مغناطیسی (Magnetic Contactor)

کنتاکتور مغناطیسی نیازی به دخالت انسان ندارد و به صورت الکترومکانیکی عمل می کند. این یکی از پیشرفته ترین طراحی های کنتاکتور است که می توان از راه دور با آن کار کرد. بنابراین، به از بین بردن خطرات ناشی از کار دستی آن و قرار دادن پرسنل عملیاتی در خطر بالقوه کمک می کند. تنها مقدار کمی جریان کنترلی توسط کنتاکتور مغناطیسی برای باز یا بسته شدن مدار مورد نیاز می باشد. این رایج ترین نوع کنتاکتور مورد استفاده در کاربردهای کنترل صنعتی می باشد.

کاربرد کنتاکتور

کنتاکتور در کاربردهای زیر به کار می رود.

• کنتاکتورهای دو قطبی (3 سیم، 1 فاز) برای کار با بار 240VAC مانند کولر گازی به کار می رود.
• در بانک های خازنی از کنتاکتورهای سوئیچینگ خازن برای تعویض خازن ها بر اساس نیاز توان راکتیو به کار می رود. آن ها به طور ویژه برای کنترل جریان های گذرا بالا که در حین سوئیچینگ تشکیل می شوند، طراحی شده اند.علاوه بر این، مقاومت های اضافی برای کاهش جریان های هجومی در حین سوئیچینگ ارائه شده می باشد. انواع کنتاکتور
• رایج ترین کاربرد کنتاکتور در استارت موتور می باشد. با حفاظت اضافه بار و اتصال کوتاه برای موتور صنعتی به کار می رود.
• کنتاکتورها به منظور اتوماسیون چراغ ها برای کاربردهای روشنایی صنعتی، تجاری و مسکونی استفاده می شوند. برای این نوع کاربرد از رله نوع لچ به کار می رود. در این نوع رله از دو سیم پیچ به کار می رود. یکی برای کنتاکت باز و دوم برای کنتاکت نزدیک.
• کنتاکتورهای تک قطبی برای کار با بار 12VDC، در خودرو به کار می رود.
• استفاده از کنتاکتور با کلید مدار ایمنی کارکرد بار در صنایع را تضمین می کند. و در چنین کاربردی برای تعویض سریع یک بار به کار می رود.
• در رله جیوه و رله جیوه مرطوب به کار می رود.

استفاده از کنتاکتور چه مزیت هایی دارد؟

استفاده از کنتاکتورها نسبت به کلیدهای دستی در حوزه صنعتی ارجحیت دارد؛ علت آن مزیت های زیادی است که استفاده از کنتاکتور در پی دارد.

• استهلاک کنتاکتور نسبت به کلیدهای دستی کمتر می باشد.
• سرعت قطع و وصل در کنتاکتور بیشتر می باشد.
• از نظر ایمنی کنتاکتورها ایمنی بالاتری دارند. حفاظ کنتاکتورها هم کامل تر می باشد.
• عمر مفید کنتاکتور بالاتر می باشد.
• خطرات وصل ناگهانی در کنتاکتور مشاهده نمی شود؛ زیرا زمان قطع برق مدار مصرف کننده هم قطع می شود و به استارت مجدد نیازی ندارد.
• امکان کنترل از راه دور و از چند محل هم وجود دارد.

بخش های اصلی انواع کنتاکتور

بخش های اصلی یک کنتاکتور شامل یک آهنربای الکتریکی، مجموعه ای از کنتاکت های قدرت و یک فنر می شود. این قطعات در داخل یک محفظه محصور شده اند. بعضی از آن ها دارای اکونومایزر داخلی می باشند که می تواند مصرف برق را در کویل های آن ها کاهش دهد.

مدار اکونومایزر مداری است که برای کاهش توان مصرفی سیم پیچ به کار می رود. یک مدار اکونومایزر جریان بالایی را برای بسته نگه داشتن کنتاکت ها تأمین می کند. اجباری نیست که همه انواع کنتاکتور دارای مدار اکونومایزر باشند. تمهیدات خاصی برای خاموش کردن قوس هم در داخل برای ایجاد و شکستن عملیات انجام می شود. انواع کنتاکتور

سیم پیچ الکترومغناطیس مهم ترین جزء یک کنتاکتور می باشد. نیروی محرکه  جهت بستن کنتاکت ها هم، توسط سیم پیچ یا آهنربای الکتریکی کنتاکتور تأمین می شود. کنتاکت ها یکی دیگر از اجزای مهم این دستگاه الکتریکی می باشند. وظیفه حمل جریان کنتاکتور توسط کنتاکت‎ها انجام می شود. انواع مختلفی از کنتاکت‎ها در کنتاکتور وجود دارد که عبارت اند از :

• کنتاکت های کمکی
• فنرهای تماسی
• کنتاکت های برق

خرید کنتاکتور زیمنس از پارس اتوماسیون توانا